Spółdzielnie produkcji rolnej (SPR) z dużymi trudnościami dostosowywały się do twardych wymogów gospodarki rynkowej. Przez cały analizowany okres widoczny jest proces ciągłego zmniejszania liczby spółdzielni, powierzchni gruntów rolnych w ich użytkowaniu i w największym stopniu pracujących członków spółdzielni. Likwidacji ulegały przede wszystkim spółdzielnie mniejsze, słabsze ekonomicznie. Tak duża skala zmniejszenia się spółdzielni to efekt nie tylko uwarunkowań zewnętrznych, zarówno społeczno-politycznych jak i makroekonomicznych ale także kryzysu spółdzielczości jako formy gospodarowania oraz kryzysu członkowstwa w spółdzielni, którego przejawem było powszechne dążenie do podziału majątku wspólnego i do maksymalizacji korzyści indywidualnych. W omawianym okresie, warunkach zaostrzającej się konkurencji, utrzymywały się na rynku z reguły SPR większe (w większości rolnicze spółdzielnie produkcyjne - RSP), silniejsze ekonomicznie, dobrze zarządzane, które potrafiły zrestrukturyzować i zmodernizować swoje przedsiębiorstwa. W rezultacie SPR, a w szczególności RSP, nie tylko utrzymały przewagę nad gospodarstwami indywidualnymi w zakresie wydajności pracy oraz wydajności jednostkowej roślin i zwierząt, ale nawet ją powiększyły. W przededniu wejścia Polski do UE zdecydowana większość spółdzielni (szczególnie RSP) była dobrze przygotowana do konkurowania nie tylko na krajowym ale także na wspólnym rynku rolnym UE. Jednak wciąż około ¼ SPR było słabych ekonomicznie i ich perspektywy utrzymania się na trudnym rynku rolnym były znikome.