PRACA ORYGINALNA
PRÓBA OSZACOWANIA STOPNIA ZASPOKOJENIA POTRZEB ŻYWNOŚCIOWYCH W GOSPODARSTWACH DOMOWYCH W POLSCE
Więcej
Ukryj
1
Kujawsko-Pomorska Szkoła Wyższa w Bydgoszczy
Data akceptacji: 18-06-2013
Data publikacji: 18-06-2013
Zagadnienia Ekonomiki Rolnej / Problems of Agricultural Economics 2013;335(2):85-102
SŁOWA KLUCZOWE
STRESZCZENIE
Gospodarstwa domowe to podstawowy podmiot sfery konsumpcji w gospodarce [37]. Ich cechą konstytutywną jest zaspokajanie potrzeb osób je tworzących w ramach pewnego rodzaju wspólnoty majątkowej [39]. Gospodarstwa domowe dążą do uzyskania takiego zestawu dóbr i usług, który najlepiej zaspokaja potrzeby konsumpcyjne [12]. Wzrost dochodu i wynikające z niego zwiększenie poziomu konsumpcji, traktuje się zwykle jako poprawę stopnia zaspokojenia potrzeb konsumpcyjnych. Należy jednak zauważyć, że polepszeniu sytuacji dochodowej towarzyszy często zjawisko rosnących aspiracji konsumpcyjnych [20], które może sprawić, że powiększa się rozpiętość między tym co gospodarstwo domowe chciałoby konsumować, a tym co może zrealizować w postaci wydatków konsumpcyjnych przy danym poziomie dochodów.
W Polsce w okresie poakcesyjnym realny poziom dochodów gospodarstw domowych wydatnie wzrósł. Jednocześnie zaobserwowane nasilanie się oddziaływania międzynarodowego efektu naśladownictwa w zakresie zachowań konsumpcyjnych, zapoczątkowanego w Polsce na początku lat 90. XX w., przyczyniło się do znaczącej zmiany hierarchii potrzeb konsumpcyjnych gospodarstw domowych. Przejawem tego może być stopniowy wzrost zapotrzebowania na wysokiej jakości artykuły żywnościowe .
Celem artykułu jest próba kwantyfikacji zmian stopnia zaspokojenia potrzeb żywnościowych w gospodarstwach domowych w Polsce w 2009 roku w porównaniu do stanu z roku 2005 . Przy czym chodzi tu o zaspokajanie potrzeb żywnościowych w wymiarze ekonomicznym, a nie czysto biologicznym. W artykule przyjęto hipotezę: pomimo wzrostu dochodów w gospodarstwach domowych poziom zaspokojenia potrzeb żywnościowych nie zmienił się istotnie w okresie poakcesyjnym w Polsce. Zwiększenie realnego poziomu wydatków żywnościowych nie musi przesądzać o tym, że wzrasta stopień zaspokojenia potrzeb gospodarstw domowych.
Zaproponowana w artykule metoda badań stopnia zaspokojenia potrzeb żywnościowych ma charakter komplementarny w relacji do innych dotychczas stosowanych metod badawczych. Koncentruje się ona na badaniu tzw. potrzeb wtórnych, które są potrzebami na określone artykuły żywnościowe. W metodzie tej uwzględniono zaobserwowane w szczególności w okresie poakcesyjnym w Polsce zjawisko rosnącego zainteresowania gospodarstw domowych spożyciem żywności poza domem. Dlatego rozpatrywany w badaniach koszyk artykułów żywnościowych poszerzono o wydatki gospodarstw domowych dokonywane w jednostkach gastronomicznych. Za stopień zaspokojenia potrzeb żywnościowych przyjęto procentową relację efektywnego popytu na żywność gospodarstw domowych (zrealizowane wydatki żywnościowe) do tzw. popytu potencjalnego. Zbadanie skali tej relacji może dostarczyć wstępnych informacji o możliwościach wzrostu popytu na żywność na drodze poprawy sytuacji dochodowej gospodarstw domowych.