Dzierżawa gruntów jest relatywnie tanim instrumentem prawnym wzrostu skali produkcji i poprawy efektywności wykorzystania czynników produkcji w rolnictwie. W Polsce do 1990 r. dzierżawa była zjawiskiem marginalnym i obejmowała około 4% dzierżaw państwowych i prywatnych. Traktowana była tylko jako tymczasowa forma użytkowania gruntów, a skąpa regulacja zawarta w kodeksie cywilnym nie służyła jej rozwojowi. Zmiany ustrojowo-gospodarcze zachodzące w Polsce po roku 1989 w znaczny sposób zmieniły warunki ekonomiczno-społeczne i prawne rozwoju dzierżawy. W drodze dzierżawy rolniczej zwiększyła się mobilność gruntów, w rezultacie czego następował proces powiększania powierzchni istniejących gospodarstw oraz tworzenia nowych gospodarstw wielkoobszarowych. System dzierżaw w Polsce nie jest jednak rozwinięty w tak dużym stopniu jak w krajach UE, gdzie dzierżawa jest głównym instrumentem stymulującym przemiany w strukturze obszarowej rolnictwa oraz sprzyjającym poprawie jego efektywności. Najwyższy udział gruntów dzierżawionych odnotowuje się we Francji, gdzie w 2005 r. przekroczył 82%, w Belgii i Niemczech wynosi ponad 70%, a w Polsce w 2005 – 23%. Zatem w państwach UE zmiany w powierzchni gospodarstw warunkuje dużą mobilność dzierżawy gruntów. Największe gospodarstwa istnieją w Wielkiej Brytanii i Danii (ponad 50 ha). We Francji i Niemczech średnia powierzchnia wynosi ponad 40 ha, natomiast w Polsce średnia powierzchnia, pomimo wzrostu mobilności gruntów w drodze dzierżawy, pozostaje w dalszym ciągu bardzo mała, w granicach 8,7 ha. Popularność dzierżawy w krajach UE wynika z dużej wartości ziemi rolniczej w krajach UE. Najwyższe ceny ziemi w 2006 r. występowały w Irlandii (ponad 37 tys. eur/ha) i Danii (22 tys. eur/ha). W Polsce po przystąpieniu do UE ceny znacznie wzrosły (w 2006 roku średnia cena ziemi sprzedawanej z Zasobu Skarbu Państwa wynosiła około 2000 euro). Wysokie ceny ziemi w krajach UE przekładają się na poziom czynszu. Do najwyższych należą czynsze płacone przez dzierżawców w Danii (2006 r. 456 eur/ha). W Polsce po akcesji do UE i wprowadzeniu dopłat bezpośrednich nastąpił wzrost czynszu dzierżawnego do około 45 euro w 2006 roku w porównaniu do krajów UE, był i tak wyjątkowo niski. Kraje UE, preferując dzierżawę jako podstawową formę racjonalnego zagospodarowania gruntów i wzrostu powierzchni gospodarstw, stwarzają jednocześnie stabilne podstawy prawne funkcjonowania systemu dzierżaw. Natomiast w Polsce anachroniczna regulacja zawarta w kodeksie cywilnym oraz regulacja pozakodeksowa nie uwzględnia obrotu dzierżawnego w dostateczny sposób. Projekt nowelizacji ustawy o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi skarbu państwa nie zmierza również w kierunku wzmocnienia trwałości i stabilizacji gospodarowania na dzierżawionych gruntach. Warunkiem rozwoju mobilności gruntów w drodze dzierżawy na wzór państw UE jest więc stworzenie nowych rozwiązań prawnych funkcjonowania dzierżawy w Polsce.